depremÖncelikle daire almayı plânladığınız  bölgenin deprem derecesini öğrenmekle işe başlamalısınız. Özellikle 1. ve 2. derece deprem bölgelerinde parselinizin ya da dairenizin fay hatlarına olan mesafesi de çok önemlidir. Bu konularda bilinçli bir tüketici olarak gerekli bilgileri bir Yapı Denetim Kuruluşundan, İnşaat ya da Jeoloji Mühendisleri Odalarından alabilirsiniz. Tabi, eğer bir arsanız varsa ve arazinizi kat karşılığında bir müteahhide vermeyi plânlıyorsanız ve “Amaan bana ne, ben alacağım daire adedine bakarım, nasıl olsa satacağım. Alanlar düşünsün” çıkarcılığı ile bunu yapmayabilir ve sırf alacağınız dairelerden gelecek paraları düşünebilirsiniz.  Hatta ileride meydana gelmesi muhtemel bir depremde yerle bir olan apartmanda ölen insanlar gece rüyalarıma girmez de diyebilirsiniz; olabilir sütünüze kalmış. O taktirde size söyleyecek fazlaca bir lafım olamaz. Benim sözüm zaten vicdanı olanlara…

Alacağınız apartman dairesi yapı denetimliyse, teorik olarak “DEPREMLER ve DÜŞÜNDÜRDÜKLERİ” adlı yazı serimde bahsettiğim  hususlar göz önüne alınıyor demektir. Ancak insan yapımızdaki bozunma nedeniyle bugün Türkiye’nin tüm kurum ve kuruluşları güvenilirliğini de yitirmiştir. Aynı verilere dayanarak 2 ayrı denetim kurumu müşterisinin isteğine göre, örneğin beton numuneler için farklı farklı sonuçlar verebilmekte, mahkemenin bilirkişi tayin ettiği bir mühendisin hazırladığı raporla taban tabana zıt başka bir raporu diğer bir “bilirkişi” sunabilmektedir. Özel laboratuarların AIDS hastaları için sağlam raporu vermesi, askere gitmek istemeyenler için çürük raporu tanzim etmesi benim ülkemde çok sık rastlanan ve sıradanlaşan sahtekârlıklardan sadece biridir. İnsan sağlığını hiçe sayan uygulamalara karşı yasalarımız yeterince caydırıcı olmadığından, ahlakî çürüme insanımızın tüm hücrelerine işlemiş ve artık namuslu olmak, dürüst yaşamaya çalışmak anormal karşılanmaya başlamıştır.

Neyse, konumuz bu değil…

fft16_mf1847617Bitmiş bir daire alacaksanız dairenizin depreme ne kadar dayanıklı olduğu biraz da şansınıza kalmıştır. Yine de yapabileceğiniz şeyleri kısaca özetleyelim:

1-     Yukarıda da belirttiğim gibi dairenizin bulunduğu bölgenin deprem derecesini öğrenin ve dairenizin fay hatlarına mesafesine bir bakın.

2-     Zemin cinsini, sıvılaşma riski olup olmadığını, yer altı su seviyesini öğrenin. Bu konuda İnşaat veya Jeoloji Mühendisleri Odaları size yardımcı olacaktır.

3-     Diğer bir husus; binanın müteahhidinin kim olduğudur. Kurumsal bir firma mı yoksa yapsatçı bir müteahhit mi olduğu da önemli bir parametredir.

MTA0MjEwNz-bir-evin-deprem-yonetmeligine-gore-yapildigi-nasil-anlasilir4-     Apartmanın kaç katlı olduğuna bir bakın. Eğer fay hattı yakınlardaysa o binadan hemen uzaklaşın. Yakından bir yerlerden bir dere geçiyorsa zemin etüdüne bakın. Büyük bir olasılıkla zemin emniyet gerilmesi son derece düşüktür ve yer altı suyu yüzeye yakındır. Dere yatakları imara açılmamalıdır, ama Türkiye’de açılıyor! O nedenle o binadan da daire almamaya çalışın. Gerçi satıcı size “Dere yatağına yakın ama biz kazık çaktık” diyecektir. Muhtemelen sürtünme kazıklarıdır ve uç kazıkları gibi sağlam zemine kadar çakılmazlar. Sürtünme kazıklarının adedi, aralığı, çakma derinliği hassas hesaplamalar sonucu bulunur ve çok pahalı bir yöntemdir. Gözünü para hırsı bürümüş müteahhitlerin bu kazıkları tekniğine ne denli uygun çaktıkları, kontrol edilip edilmediği sizin için hep bir risk olacaktır. Hele 5 kattan yüksek inşa edilmişse hiç yanına yaklaşmayın. İnanılmaz ama özellikle Antalya’da sahillerde, falezlerin üstünde, Konyaaltı’nda sıradan yüzeysel temellerle kurşun kalem gibi sipsivri 16-18 katlı apartmanlar inşa edilmekte. Konyaaltı’nda zeminden 1-2 metre aşağıda su çıktığı için binalara bodrum kat da yapılamamakta, yani çok katlı binalar için en fazla 3 mt.lik temel derinliği zorunlu olmaktadır. Bu binalar neredeyse yüzeye oturtulmuş gibidir ve sanki rüzgâr esse devrilecekmiş gibi durmaktadır. Betonarme karkasın ideal taşıyıcılığı en fazla 13 kat içindir. Bu nedenle 18-20 katlı binalar için en uygun karkas çeliktir; ancak eğer betonarmede ısrarlıysanız 13 kata kadar betonarme bir bina üretirken uygulanan yöntemle 13 kat ve sonrası için uygulanacak yapı üretim yöntemi farklıdır. Ama bizde bu kural işlemez! O nedenle ben 13 kat üzerindeki betonarme yapılara her zaman tereddütlü yaklaşırım. Siz de öyle olun.

5-     Dere yatağı, fay hattı konularında yeterince aydınlandıysanız, diğer konulara gelelim: depreme en dayanıklı bina şekli dairedir. Ancak kimse daire bina üretmez, o nedenle kare ve kareye yakın yayvan binalar daha iyidir.

6-      Binanın çerçeve sistemi her iki yönde sürekli ve birbirine paralelse, düşey taşıyıcılarının belli bir yüzdesi perde ise, düşey taşıyıcıların atalet momentleri her iki yönde hemen hemen birbirine eşitse o zaman binada eksantrisite yok demektir. Eksantrisite bir binanın yumuşak karnıdır ve o binanın depreme karşı en büyük zaafiyetidir. Tabi sizin binada eksantrisite var mı yok mu gibi bir bilgiye ulaşmanız ya da sizin böyle bir kanıya varmanız olanaksız olduğundan, en iyisi bu hususu deprem konusunda uzman bir inşaat mühendisine danışmanızdır.

logo7-     Almayı plânladığınız dairenin bulunduğu apartmanın giriş katında dükkân olmaması önemlidir. Dükkân katlarının kat yüksekliği genelde barınma amaçlı katların yüksekliğinden daha fazladır ve bu durum katlar arası rijitlik farkına neden olur. Ayrıca dükkân katlarındaki kolonların da burkulma hesabına göre donatıldığını hiç sanmıyorum. Diğer yandan eğer altında dükkân bulunan bir daire almaya karar verirseniz bu dükkânın kebapçı, otomobil galerisi gibi dükkânlar olmamasına dikkat edin.

8-     Eğer bina 2001 yılından sonra inşa edilmişse ve 19 pilot ilden birinin sınırları içinde yaşıyorsanız, yapı denetim firması tarafından denetlenmiştir ve her şeye rağmen daha güvenlidir. O nedenle yapı denetimli binalardan daire almaya çalışın.

9-     Fay hattına mesafeli, sıvılaşma riski olmayan sağlam bir zeminde inşa edilmiş, heyelan bölgelerinden ve dere yataklarından uzak, çok katlı olmayan, altında dükkân bulunmayan, yapı denetimli, yayvan ve kare bir binadan bir daire beğenmenize rağmen tüm bu veriler sizi hâlâ tatmin etmiyorsa –ki beni etmez- o zaman iyi bir mühendislik firmasına binayı bir güzel inceletin(yeteri kadar karot numunesi alınması, Schimidt çekici ölçümleri, taşıyıcı elemanlarda, kolon kiriş birleşimlerinde röntgenler çekilmeli ve projesiyle karşılaştırılmalı). Tabi eğer bina yeni yapılmış bir apartmansa ve içinde henüz kimse oturmuyorsa ve bina sahibi “Kardeşim yapı denetimli bu bina, bunlara ne gerek var” demiyorsa. Hele bir de eski bir apartmandan bir daire alacaksanız, apartman sakinleri de homurdanabilir. Yani bu işlem biraz sıkıntılıdır.

Unutmayın, sadece fayanslara, parkelere bakarak daire satın almak canlı canlı tabuta girmek gibidir. Milyarlar dökerek satın aldığınız dairenizi deprem açısından sorgulamak sizin en doğal hakkınızdır. Eğer kendinizin ve ailenizin yaşamlarını önemsiyorsanız donanımlı bir mühendislik firmasına yukarıda bahsettiğim tüm parametreler açısından binanızı etraflıca incelettirin. Eğer bu hususta bilinçli tüketiciler olursak, inşaat firmalarını da kaliteli ürünler vermeye zorlarız ve kapkaç firmalar yok olur gider.

Uğur GÖRGÜLÜ

04 Mart 2015 – Erciş